In de wereld zijn er steeds meer enorm grote steden. De verstedelijking in de wereld neem snel toe. Deze verstedelijking gaat gepaard met grote armoede in steden en onveilige buurten. Met name in steden in ontwikkelingslanden in Afrika, Azië en Latijns-Amerika zal een steeds groter deel van de arme bevolking gaan wonen.
Deze landen hebben moeite om hun stedelijke ontwikkeling zo vorm te geven dat er voor de groeiende bevolking werk en een leven in de stad is. Ook het afval en de voorziening van schoon drinkwater is steeds moeilijker. Hoe kunnen deze miljoenensteden toch een leefbare plek zijn voor de arme bevolking?
Stadslandbouw als aanvullende strategie in voedselvoorziening in de stad
Stadslandbouw (dit wordt ook wel stadslandbouw genoemd) kan een aanvullende strategie zijn om de voedselvoorziening in de
stad te verbeteren, maar ook de situatie van arme stedelingen. De kosten voor het leveren en distribueren van voedsel kunnen hiermee namelijk worden beperkt, omdat het voedsel niet meer hoeft te worden getransporteerd van landelijke gebieden naar de enorme metropolen. Ook kan het een oplossing voor arme gezinnen zijn om zichzelf te voorzien van gezond, betaalbaar voedsel.
Dus naast het vergroten van voedselzekerheid in de stad, kan stadslandbouw ook een bijdrage leveren aan de lokale economische groei, armoedebestrijding en de sociale uitsluiting van de arme bevolkingslagen, met name vrouwen. Daarnaast maakt het de stad groener, voorziet het in gezond voedsel voor de arme mensen in de stad en leert men over het belang van gezond voedsel. Ook kan het groen afval op een toegankelijkere manier worden hergebruikt (in de vorm van compost). Daarom wordt stadslandbouw steeds meer erkend door internationale organisaties, zoals UN-habitat en het World Food and Agriculture Organization (FAO).
Toegevoegde waarde stadslandbouw
Er zijn een aantal hoofdredenen waarom steden en internationale organisaties het idee van stadslandbouw ondersteunen. Deze redenen zullen hieronder worden besproken.
Het levert een bijdrage aan stedelijke voedselzekerheid en voeding
Een van de belangrijkste toegevoegde waarden van stadslandbouw, is dat het een hele toegankelijke oplossing biedt om meer voedselzekerheid te geven, en dan met name de zekerheid van toegang tot gezond voedsel, voor de arme stedelijke bevolking. Deze toegevoegde waarde is gebaseerd op een aantal feiten.
- Het is vaak relatief lastiger om in deze enorme steden in ontwikkelingslanden vers voedsel te kopen, zoals groente en fruit. Dit komt met name omdat het hier gaat om bederfelijk voedsel en enorme stedelijke gebieden.
- Vers voedsel is bovendien duurder in de stad, omdat de kosten van het transport vanaf de plattelandsgebieden waar het voedsel wordt verbouwd naar de stad, meegenomen wordt in de prijs. Daar komt bovenop dat de kosten van het verlies van bederfelijk voedsel ook in de prijs wordt opgenomen.
- Door feit 1 en 2 wordt het voor de arme stedelijke bevolking nog ontoegankelijker om vers voedsel te kopen, zoals groente en fruit. Dit beperkt hen in het hebben van een gezond dieet, wat ook de ontwikkeling van henzelf en hun kinderen beperkt. Groente en fruit is bij uitstek erg belangrijk in een menselijk dieet.
- Veel ontwikkelingslanden liggen in gebieden met een warm klimaat, het hele jaar door of een deel van het jaar. Dit klimaat zorgt ervoor dat voedsel nog sneller bederft.
Wanneer de mogelijkheid wordt geboden om in de stad vers voedsel te verbouwen, wordt het negatieve effect van bovenstaande punten op het dieet van de arme bevolking verminderd. Bovendien krijgen deze mensen de kans om zelf het tij te keren en op een goedkope en toegankelijke manier te beschikken over hun eigen verbouwde voedsel. Dat is altijd goedkoper dan het te hoeven kopen.
Economische gevolgen
Maar natuurlijk is er meer. Stadslandbouw heeft ook economische implicaties.
Je eigen voedsel verbouwen bespaart geld. Je hoeft dit voedsel namelijk niet in de supermarkt te kopen. Je investeert er tijd in,
maar de natuur doet het echte werk. Arme mensen uit ontwikkelingslanden besteden over het algemeen een aanzienlijk deel van hun inkomen aan voedsel, ongeveer 50 tot 70 procent. Wanneer ze zelf groente telen dat in de winkel relatief duur is, kunnen ze veel geld besparen. Wanneer ze een overschot verbouwen, kunnen ze dit verkopen en er zelfs geld aan te verdienen.
Voorbeelden uit de werkelijkheid onderstrepen dit. In verschillende steden kunnen inwoners een belangrijk deel van hun inkomen vergaren uit stadslandbouw. Bijvoorbeeld in Dar es Salaam, waar stadslandbouw naar schatting 60% van de informele sector vormt. In Addis Abeba kunnen zelfs de kleinste producenten van landbouwproducten een redelijk inkomen verdienen, zonder dat ze hier een groot kapitaal voor nodig hebben. In Mexico-stad kan het produceren van varkensvlees of melk een belangrijke aanvulling geven op een gezinsinkomen.
Naast slechts het verbouwen van producten, levert stadslandsbouw een hele rits aan micro-ondernemingen op en stimuleert het de ontwikkeling van andere ondernemingen, zoals verkopers, transporteurs, leveranciers, werknemers, enzovoort.
Bovendien is er ook sprake van economische groei in andere gebieden, zoals de productie van aanvoerproducten. Denk bijvoorbeeld aan de mogelijkheid van het recyclen van groen afval voor de compost voor stadslandbouw. Ook kan er biologisch worden verbouwd en bieden stadsboerderijen een goede plek voor het verwerken van overtollig regenwater in de stad.
Het voedsel dat wordt geproduceerd, kan vervolgens in het huishouden worden verwerkt tot verkoopbare producten met een toegevoegde waarde (added value). Denk bijvoorbeeld aan het maken van yoghurt of kaas uit melk, of het frituren van bananen, kip en eieren voor de verkoop. Daardoor kan men een toegevoegde waarde geven aan de landbouwproducten om nog meer te verdienen.
Sociale gevolgen
Stadslandbouw kan hierin een belangrijke bijdrage leveren in de strategie voor armoedebestrijding en sociale integratie. Het geeft de arme stedelijke bevolking een kans om van niets iets te maken. Het geeft bovendien de zwakke groepen een kans op voedsel en het verdienen van geld op een toegankelijke manier, zoals vrouwen, kinderen, ouderen en gehandicapten.
Bijdragen aan stedelijke ecologie
Dit punt is al kort genoemd. Stadslandbouw kan een bijdrage leveren aan het stedelijke ecologische systeem. Bijvoorbeeld door het recyclen van groen afval tot compost voor de stadsboerderijen. Maar ook voor het opvangen van regenwater om overtollig water in de buurten te beperken, waardoor overstromingen kunnen worden beheerst. Bovendien maakt het de grijze, betonnen stad een stukje groener en natuurlijker.